Đèn UV là gì? Ứng dụng – cách sử dụng của đèn UV trong đời sống

Hiện nay, đèn UV được ứng dụng nhiều trong công việc và đời sống bởi khả năng diệt khuẩn vượt trội mà không cần sử dụng hoá chất. Vậy đèn UV là gì? Có thể sử dụng đèn UV vào các trường hợp nào? Toàn bộ thông tin sẽ được Livingcare chia sẻ ngay tại bài viết dưới đây.

Tia UV là gì?

Đèn UV (còn gọi là đèn cực tím) là loại đèn phát ra bức xạ điện thông qua tia cực tím tầm ngắn. Đèn UV sử dụng tia cực tím để tiêu diệt vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh khi chúng tiếp xúc với ánh sáng này. 

Bóng đèn UV có cấu trúc tương tự như bóng đèn huỳnh quang thông thường, nhưng thay vì phát ra ánh sáng, chúng phát ra tia cực tím (tia UV) để tiêu diệt các tác nhân gây bệnh.

Lợi ích của tia UV

Về cơ bản, tia UV hỗ trợ cơ thể tạo ra vitamin D, giúp đỡ trong việc tăng cường miễn dịch, phát triển xương và cơ bắp. Ngoài ra, bạn có thể bất ngờ khi tia UV còn hỗ trợ cải thiện tình trạng của một vài vấn đề sau đây:

• Tia cực tím có tác dụng làm chậm sự tăng trưởng của các tế bào da. Vì vậy, nó được ứng dụng trong điều trị các bệnh liên quan về da như vảy nến, ngứa thường xuyên.
• Một vài nghiên cứu cho rằng tia cực tím từ ánh sáng mặt trời giúp tuyến tùng trong não kích thích sản sinh ra chất tryptamines – một hoạt chất giúp thay đổi tâm trạng.
• Các vi sinh vật cụ thể là vi khuẩn và virus có khả năng bị tia UV tiêu diệt thông qua việc xuyên qua màng tế bào để phá huỷ ADN của chúng. Từ đó, vi khuẩn và virus không thể sản sinh thêm hoặc tái sinh. Vì vậy, tia UV rất có ích trong các ứng dụng tiệt trùng hay khử trùng.

Tác hại của tia UV

Mặc dù tia UV cũng có kha khá lợi ích và được ứng dụng nhiều trong các quy trình diệt khuẩn nhưng nó cũng mang lại những tác hại nhất định. 

Tia UV có thể gây ra các tai biến về mắt khi tiếp xúc quá lâu cùng với cường độ cao nhưng không sử dụng các thiết bị bảo hộ. Một vài tình trạng bệnh về mắt gây suy giảm thị lực mà bạn có thể gặp phải như hạt kết giác mạc, đục nhân, thoái hóa hoàng điểm,…

Bên cạnh đó tia UV cũng khiến bạn say nắng, cháy nắng, da sẽ đen sạm ở những nơi tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời. Nếu bạn liên tục tiếp xúc với ánh sáng mặt trời mà không có biện pháp chống nắng sẽ dẫn đến da bị nhăn nheo, thậm chí là u hắc tố, ung thư da.

Đèn UV diệt khuẩn là gì?

Đèn UV diệt khuẩn hay còn được gọi là đèn UV (Ultra Violet). Nhờ vào việc sử dụng bóng đèn phát ra tia cực tím mà đèn UV có khả năng tiêu diệt bất kỳ vi khuẩn nào tiếp xúc với nó. Trên thực tế, bóng đèn UV có cấu tạo gần như là tương tự với bóng đèn huỳnh quang thông thường. Tuy nhiên, ánh sáng đi qua là tia cực tím.

Cấu tạo của bóng đèn UV diệt khuẩn

Cấu tạo của đèn UV bao gồm một ống thủy tinh hình trụ nằm bên trong được tráng một lớp mỏng bột photpho và hai điện cực. 

Cấu tạo của điện cực cụ thể là một dây vonfram có hình dạng lò xo xoắn được phủ một lớp oxy bari để phát ra các điện tử. Tại 2 đầu ống có 2 điện cực, tại mỗi điện cực sẽ có 2 đầu tiếp điện được dẫn ra ngoài gọi là chân đèn. Chân đèn này sẽ được nối với nguồn điện.

Cách hoạt động của tia UV

Khi vi khuẩn tiếp xúc hoặc đi qua tia UV, chuỗi ADN sẽ bị cắt đứt. Từ đó ngăn không cho vi sinh vật nhân đôi lên và chết dần đi. 

Trông có vẻ đơn giản nhưng sức mạnh của tia cực tím rất khủng khi bước sóng chỉ có vài trăm nanomet cũng đủ để diệt vi khuẩn trong hàng nghìn khối nước. Hiện nay, loại tia cực tím này là một trong những chất diệt khuẩn tốt nhất trên thế giới, mạnh như ozone.

Vai trò của đèn UV trong đời sống

Do tác dụng diệt khuẩn mạnh mẽ của tia UV mà nó được sử dụng nhiều trong quá trình tiêu diệt hoặc làm bất hoạt vi sinh vật bằng cách phá hủy axit nucleic và làm hỏng DNA của chúng. Từ đó, bạn có thể ngăn cản chúng thực hiện các chức năng quan trọng của tế bào. 

Do đó, tia tử ngoại được ứng dụng nhiều trong đời sống nhằm bảo vệ sức khoẻ con người ngày một tốt hơn. Ví dụ như khử trùng nước, khử trùng không khí, sản xuất thực phẩm, thuốc men, khử trùng trong y tế,…

Những ứng dụng của đèn UV diệt khuẩn

Sau khi đã tìm hiểu được các thông tin về đèn UV là gì, hãy cùng Livingcare theo dõi đèn UV diệt khuẩn đã được ứng dụng như thế nào ở thời đại hiện nay.

Trong xử lý nước

Trong thực tế, tia cực tím có khả năng diệt khuẩn hiệu quả. Nó tác động mạnh đến nucleoprotein của vi khuẩn. Từ đó làm biến dạng hoặc giết chết vi khuẩn. 

Do đó, nó thường được sử dụng trong xử lý vi khuẩn trong nước. Việc này giúp cho nguồn nước an toàn về mặt vi sinh trước khi đưa ra sử dụng trong tiêu dùng, sản xuất. Chẳng hạn như hệ thống hay dây chuyền lọc nước trong các nhà máy, máy lọc nước mini của gia đình, hệ thống xử lý nước bể bơi, bể cá,…

Trong diệt khuẩn không khí

Phương pháp khử trùng không khí bằng tia UV là một trong những phương pháp hiệu quả để làm sạch không khí. Với phương pháp này, cấu trúc ADN của virus, vi khuẩn bị phá hủy do bị tia cực tím tấn công trực tiếp vào nó. 

Nhìn chung, diệt khuẩn không khí bằng UV là một trong những phương pháp khử trùng đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao, nhanh chóng và thân thiện với môi trường. Phương pháp khử trùng này không cần sử dụng bất kỳ loại hoá chất nào thêm vào mà vẫn có thể tiêu diệt 99% vi khuẩn, nấm mốc và virus mà không tốn quá nhiều công sức.

Chiếu xạ trực tiếp

Một trong những ứng dụng hữu ích khác của tia UV là chiếu xạ trực tiếp. Tức đèn UV diệt khuẩn được treo ở độ cao cần thiết và cung cấp chùm tia cực tím chiếu sáng trực tiếp tại nơi làm việc. 

Vì vậy, khi bạn là người làm việc trong phòng có điều kiện như thế này nên đeo kính bảo hộ và không để da trần nhằm tránh việc bị bỏng.

Trong diệt khuẩn về bề mặt vật thể

Vi khuẩn luôn bám trên bề mặt đồ vật nên nguy cơ bị lây nhiễm khi bạn tiếp xúc với đồ vật sẽ cao. Loại khử trùng này cần thời gian lâu hơn và mức độ di chuyển của đèn UV khi dùng loại di động cần nhiều hơn. Điều này giúp cho tất cả các khu vực trên bề mặt vật thể đều tiếp xúc với tia UV để đảm bảo vật thể đã được diệt khuẩn hoàn toàn. 

Những nơi áp dụng loại này thường là phòng khám, bệnh viện, trung tâm y tế… Bởi đây là nơi tập trung vi khuẩn, virus nguy hiểm, tiềm ẩn nhiều nguy cơ lây nhiễm.

Trong phòng sạch bệnh viện

Dưới đây là những ứng dụng của đèn UV trong phòng sạch bệnh viện:

• Khử trùng tại các môi trường đòi hỏi phải vô trùng: Trong môi trường sẽ tồn tại một vài vi sinh vật kháng với các chất khử trùng thông thường. Vì thế, tia UV có nhiệm vụ là khử trùng hoàn toàn tất cả các vi sinh vật đang có mặt. Do đó, việc này sẽ có ích cho phòng có bệnh nhân suy giảm miễn dịch hay trong phòng phẫu thuật.
• Khử trùng trong phòng đệm nhằm tránh xuất hiện tình trạng nhiễm trùng cho bệnh nhân đang được trị liệu trong phòng áp lực âm.
• Chiếu xạ máu: Một trong những rủi ro phổ biến nhất là cơ thể nhận máu sẽ từ chối máu để tìm kháng thể. Ngoài ra, máu cũng có nguy cơ bị nhiễm một số mầm bệnh. Vì vậy, cách để tiêu diệt các tế bào miễn dịch và mầm bệnh là chiếu tia UV vào máu trước khi truyền cho bệnh nhân. Điều này giúp cho máu có tính an toàn hơn khi truyền. 
• Đèn có tia tử ngoại giúp trị vàng da: Một vài trẻ sơ sinh có hiện tượng bị vàng da do lượng bilirubin dư thừa trong cơ thể. Vì thế, khi bạn cho da tiếp xúc với các tia UV vô hại có trong các loại đèn đặc biệt có thể phá hủy lượng bilirubin thừa ở trẻ sơ sinh.
• Ngoài ra, đèn UV có trong pass box phòng sạch sẽ giúp bạn loại bỏ các tạp chất có nguy cơ xâm nhập vào các hộp trong quá trình vận chuyển vật liệu giữa các phòng sạch.

Trong công nghiệp thực phẩm

Một trong những phương pháp xử lý thực phẩm có tính an toàn, hiệu quả cao và đã được FDA phê duyệt chính là chiếu xạ thực phẩm. Phương pháp này giúp ngăn chặn quá trình phân huỷ nhanh chóng của thực phẩm, loại bỏ các mầm bệnh như vi khuẩn E.Coli và Salmonella. Đồng thời kéo dài thêm thời hạn sử dụng nhưng vẫn bảo toàn được giá trị dinh dưỡng.

Ngoài ra, trong các nhà hàng hay khu vực ăn uống, đèn UV có thể hỗ trợ bạn trong việc ngăn chặn các loại vi khuẩn, virus tích tụ trên bề mặt chuẩn bị thực phẩm. 

Trong dân dụng

Dưới đây là những ứng dụng của đèn UV trong dân dụng:

• Khi tiếp xúc với tia UV, da người có thể tự sản sinh Vitamin D một cách tự nhiên. Do lượng Vitamin D sản xuất phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Bao gồm tuổi tác, màu da và cường độ ánh sáng mặt trời nơi bạn sống.
• Kiểm định lại các loại tiền: Hầu hết các loại tiền giấy đều có các yếu tố chống lại việc làm giả. Một số loại tiền giả có thể bị phát hiện bởi mắt thường nhưng một số thì lại không. Tuy nhiên, bạn có thể kiểm tra xem đó là tiền giả hay không bằng cách cho tờ tiền đó tiếp xúc với tia UV.
• Đèn UV được ứng dụng trong việc lọc nước vì khả năng tiêu diệt các loại vi khuẩn, virus gây bệnh
• Ứng dụng trong công cụ bẫy côn trùng: Loại bẫy này sử dụng “ánh sáng đen” phát ra từ tia UV, nhưng khi phát sáng lại có màu xanh lam vì các bóng đèn được sử dụng một bộ lọc khác.

Trong khoa học kỹ thuật

Ứng dụng của đèn UV là gì trong các ngành khoa học kỹ thuật? Tham khảo một vài ví dụ dưới đây để hiểu rõ hơn.

• Trong điều tra pháp y, đèn UV sẽ được sử dụng để tìm kiếm các dấu vết của chất lỏng có trong cơ thể như nước tiểu, máu và tinh dịch.
• Trong nông nghiệp, bạn có thể sử dụng đèn UV để mô phỏng các điều kiện ánh sáng mặt trời nhất định phục vụ cho các nghiên cứu trồng trọt trong phòng thí nghiệm hay các vùng có khí hậu khắc nghiệt.
• Màu sắc có thể bị đèn UV làm nổi bật tại những chỗ tối như dấu vân tay tại các hiện trường vụ án, xác minh các loại hoá đơn giả,…

Lợi ích của việc khử trùng nước bằng tia UV

Đèn UV được ứng dụng nhiều trong đời sống và hiệu quả nhất là trong quá trình khử trùng nước. Hiện nay, trong các dây chuyền lọc nước sinh hoạt, người ta thường sử dụng tia UV để diệt khuẩn. 

Điều đặc biệt nhất là bạn không cần sử dụng bất kỳ hoá chất nào nhưng hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn, virus vẫn có thể lên đến 99%. Nhờ vào việc không sử dụng hoá chất nên nguồn nước không có mùi gây khó chịu. 

Ngoài ra, việc sử dụng đèn UV cũng giúp bạn tiết kiệm khá nhiều năng lượng. Bởi nó chỉ tiêu thụ năng lượng phụ thuộc vào chất lượng nước. Chỉ khi nước quá bẩn và dính nhiều tạp chất thì đèn UV mới cần hoạt động với công suất cao. 

Vì vậy, việc sử dụng đèn UV để khử trùng nước có thể đáp ứng theo từng nhu cầu sử dụng khác nhau. Chính nhờ vào điều này mà tuổi thọ của các đèn UV cao so với các loại khác. Tuổi thọ trung bình của đèn là khoảng 3000 giờ tương đương với 125 giờ sử dụng liên tục.

Tìm hiểu thêm: Công nghệ lọc nước UV: Cơ chế hoạt động, lợi ích và hạn chế

Một số lưu ý khi sử dụng đèn UV diệt khuẩn

• Tia UV có một số tác động tới cơ thể con người. Vì vậy, bạn cần tránh tiếp xúc trực tiếp. Trước khi bước vào phòng có đèn UV, bạn cần tắt đèn trước, sau đó mở quạt treo tường hoặc lọc không khí trong vòng 30 phút.
• Bạn chỉ nên chiếu tia UV vào các bề mặt cần khử khuẩn, tránh chiếu trực tiếp vào các bộ phận cơ thể. Thêm vào đó, thời gian chiếu tia UV không nên quá lâu với công suất hợp lý (khoảng 10W đến 15W) để tránh bỏng da.
• Thay đèn UV mới (dù đèn còn tốt) sau khi đã sử dụng từ 6 tháng đến 1 năm.
• Tuân thủ theo các quy trình, thủ tục sử dụng đèn theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Tránh để ánh sáng đèn tiếp xúc trực tiếp với các vật liệu dễ bị lão hoá như vật liệu da, nhựa,… sáng màu.

Lời kết

Đèn UV có nhiều ứng dụng, hỗ trợ trong quá trình tiêu diệt các vi khuẩn, virus mà mắt thường không nhìn thấy được. Livingcare hy vọng rằng qua bài viết này, các bạn đã tìm hiểu được đầy đủ các thông tin về đèn UV là gì và các ứng dụng quan trọng của nó được sử dụng trong đời sống hiện nay của con người.

THÔNG TIN VỀ LIVINGCARE

• Hotline: 0815 352 607
• Website: livingcare.vn
• Email: livingcarevn@gmail.com
• Địa chỉ: 255 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường 14, Quận 3, TP.HCM